Een verhaal in het oud Heitsers plat. Het is geschreven door Sjeng Kierkels waar je ongetwijfeld ooit van gehoord zult hebben. Sjeng Kierkels werd geboren op 10 januari 1927 in Heythuysen en overleed op 11 november 2009 in Den Haag. Ja, vele verhalen, liedjes en andere teksten heeft hij op zijn naam staan.
Sjinderhannes op werberg ………
Wegberg, of Waereberg, is ein gróate aoj boorderiej ònger de geminndje Haele, äöver Häör, nao Remunj.
Wie ’t watersjap “Midde-Limburg”väör de lèsten äörlog de baek gòng kanalisere, höbbe ze det water omgelagdj en oppernoets gegrave aan d’n Heitser kantj. Aan geen ziej, wóa vreuger de aoj baek langshaer stroumdje, ligktj nog eine stinkendje pool, mèt lisse, reet.kwakkerte en mögke. En naeve dae pool luiptj noe de waeg nao Houterhaof – en gelei van kerstaanjele – en beukebuim. Dao waas ein aod vertèlsel det hieël lang gelaeje op Wegberg ruivers, struipers en boekeriejers zich ophele en de gardsjampieters – die oppe huegdje waore – dörfdje dao niks aan te doon, of baeter gezagdj: kòste dao niks aan doon. Want achteroet laoge de bös tösse Hale en Heitse en geine zjenderm zooj zich dao-in waoge.
Ei paar jaor gelaeje zakdje obbins ein hoonderkóaj van d’n haof Werberg, mèt hoonder en pölle d’r in, kas inein. Det waas langs de baek aan d’n Heitser kantj. Wie m’n gòng grave blaek detter eine gangk ònger de aerd daorleep, wóavan ouch mien oma in häöre jòngen tied al haaj gehuerdj. Zie haaj ouch nog ein dóadsbreefke van eine pater Kappesien, dae in 1825 op Werberg waas gestorve. Werberg mòt in daen tied, rondj 1820, ei kluesterke zeen gewaest en lichtig höbbe die paters de geisel van ’t kwaod en d’n ozel van Werberg aafgebaedj, òmdet d’n haof noe bluutjtj en dao ligktj in ’t hout en ’t vruchtbaar landj wie ei kestieël oet langvervlaoge tieje.
Mer good, ich zooj Uch eigelik ’t verhaol van Sjinderhannes – wie oma det òntheel – daorvertèlle. Loesertj den! (De jaortalle en de juuste name höb ich gevonje in ein aoj gezèt, die aan thoes op de zölder haet gelaege).
Op 19 November 1803, ’s nachs òm twelf oor, waerdje daor de rechtbank van Mainz in Pruusses veraordeildj tot d’n dóad doar de gieljotien, mèt noch twintjig angere: de ruiverkapitein Johannes Bückler van Kirchweiler, biegenaamd “Sjinderhannes”. Hae waas zès en twintig jaor aod wie hae in Mei 1803 in Wolvenhausen waerdje gevange en aan de Franse oetgeleverdj.
Slinderhannes geit daor äör de gróatste ruiverhuidman van de 18e ieëw; in daen tied haaj d’r ouch wal de bienaam van Johannes van ’t Wouderiek. Alles waat hae dieëj boetzdje in taege de raegels van börger Jean-Bon-Saint-André, dae Kommissaris-Gineraal waas van de Franse Republiek väör ’t landj van Mainz.
Innige plaatse wóa Sjinderhannes zich in zienen tied wal opheel waore: Bachárach, Mainz, Kreuznach, Frankfort, Wiesbaden, Kassel en anger dörpkes in de Palts, d’n Eifel en d’n Hòndjsrök. Mer Sjinderhannes mòt ouch eine korten tied op Werberg höbbe gezete.
Op einen aovendj – boete raengeldje ’t det ’t gaot – waerdje biej de pastóar van Häör aan ’t vinsterloek getoeptj. Pastóar dieëj zelf aope en zaag eine gróate, forse kaerel väör zich staon, verraengeldj, mét gesjäördje kleijer en mèt zien linkerhandj in eine vieze lap gedreijdj. “Waem zeedjer hieër? “
De vraemdje aevel zag niks, waes gehäöstj achter zich en kwaam drieë nao bènne. Pastóar begraep”Franse natuurlik”, haoldje um in ’t hoes, leet um zich wasse en versjuene, gaaf dae mins te aete en baoj oppendoor zien eige bèd aan òm dae vraemdje te laote slaope. Dae zag mer niks, knikdje dankbaar as of d’r alles begraep mer gaaroet gei waord verstóng en kraop
tösse pastóar zien lakes.
Wie dae geistelikke hieër ’s angerdaags nao baove gòng òm te kieke wie ’t mèt ziene gast gestèldj waas, vonj d’r allein mer ei breefke mèt de wäörd: “dedjer bedanktj zeetj väör de gooj zörg, det maogdjer weite; dao zal Uch gei kwaod gebäöre! “ – “Sjinderhannes “! De gast waas spaorloos verdwaene en pastóar haaj de sjrik van zie laeve.
Innige ore later kwaome de zjenderme en naome de pastóar mèt. Veraoje werk!
Omdet nemes kòs bewieze det de patòar sjout haaj mèt dae zóa gezòchdje boekeriejer en ruiver òngerdaak te gaeve – pastóar kòs jao neet weite det ’t Sjinderhannes waas gewaestj – haet m’n um later weer los mòtte laote.
Op werberg waerdje dalik hoeszeuking gedaon, mer Sjinderhannes waas neet te vinje. Dao gònge verhaole äöver eine sjoelgank dae van Werberg nao de bös zooj lope, mer de zjenderme waore sjoew en waogdje zich neet as mèt veer of vief man tegeliek in de naober.
Dao waas t’r aevel eine bie, dae in Häör in ein café haaj opgesjöptj detter geröst gans allein
’s nachs nao Werberg en de bös in dörfde te trèkke en – desnaóads mèt geweldj – Sjinderhannes zooj mètbringe as t’r um taegekwaam en dao waas t’r geinen eine dae det gloft. (= gluifdje).
’t Waas ei klein, koleirig, zwart en Frans sjendermke, mèt eine gróate snor, ein moel wie ein sjeurdäör en glinsterendje uigskes. Nao ettelikke pötjes beer mieër gòng d’r ein weddingsjap aan en drònk d’r vief oppe gooje aafloup.
Daen eigelsten aovendj kwaam zie paerdje – eine sjóane voes – wie daor doezendj duvels echter de hieësse gezaete, daor Heitse gestuve; op ziene rök zaat naaks en vastgebònje de kleine zwae-rte zjenderm! Dae waas wie halfdóad van sjrik en pien en bloodje wie ei gepeektj verke van de sjräöm van tek en struuk, wóa ’t paerdje langs en daorhaer gevlaoge waas.
Det waas Sjinderhannes zie werk!
’t Zjendermke zag det ’t d’n duvel zelf waas taegekome, dae um ieërst vieseweg haaj aafgezwaarsdj en doe haaj vastgebònje. Det mòs in Häör ieërst de pastóar misnete, dao m’n daonao vrieleet. En dae mins kòs d’r toch ouch niks aan doon, det hae oet gotigheid, allein oet gotigheid, eine gewòndje mins haaj biegestange en òngerdaak gegaeve väör eine nacht.
En saoves slaote de bore de staldäöre baeter aaf mèt kèttinge en de sjeurdäör mèt slaaghout en twieë sjaove oppe väödäör…….
Sjeng Kierkels.
Har:
As ich mich neet vergis, kwaam Sjeng in de fieftiger joare dagelijks bie os vöärbiej oppe fiets. Hae wirkdje volges mich in Rogkel oppe gemindje. 't Waas unne kunstfluiter! Hae fluidje altieëd of noe de zon sjaen of 't raegendje! Det mein ich mich te herinnere! 't Is waor of neet woar!!
